Kanserin genel olarak tedavisi

Kanser tanısı netleştirildikten ve zorunlu tüm diğer araştırmalar bitirildikten sonra hekim hastaya bir sonraki adım mevzusunda tekliflerde bulunur. Genellikle bu görüşmede kanser te­davileri öncelikli yer yakalasa da, sıhhat bakımına müteveccih genel tasarılamada fiziksel bulguların, psikolojik olarak sıhhatli olmanın, aile ve diğer sosyal şartların da dikkate alınması ehemmiyet taşır.

Kanserde üç ana rehabilitasyon cinsi var­dır: operasyon, radyoterapi ve ilaçlar. Genel olarak kanseri iyileştirmek açı­sından tek başına en tesirli rehabilitasyon operasyon olsa da, farklı kanser cinsle­rinde çok farklı rehabilitasyonlar uygulanabi­lir. Hem radyoterapi hem de kemoterapi ilaç rehabilitasyonu etraftaki nor­mülk dokulara zarar vermeden, kan­ser hücrelerini ufalayabilmektedir. Ancak bazı kanserler radyoterapiye ya da ilaçlara iyi cevap vermez ve en iyi rehabilitasyon operasyondur. Bazı kanserle rin ise operasyonla çıkartılması efor ya da imkânsız olabilir ve bu kanserler başka rehabilitasyonlara daha iyi cevap vere­öğrenir.

Kanser operasyonla rehabilitasyon edilebiliyorsa, genellikle başka bir rehabilitasyon alternatifini düşünmeye dokunmaz. Ancak bazı kanser cinslerinde örn. baş ve boyun bölgesinde ya da serviksteki kanserlerde radyoterapi denk miktarda ve hatta daha da tesirli olabilir. Böyle vaziyetlerde biçim bo­zukluğuna yol açmadığı, konuşma ya da yutkunma gibi ehemmiyetli fonksi­yonları etkilemediği veya sadece daha kolay olduğu için radyoterapi en iyi alternatif olabilir.

Pek çok hastada rehabilitasyonların bir­likte kullanılması kombinasyon te­davisi tamamen iyileşme talihi ve­rir. Bazı hastaların özellikle operasyon ve yoğun ilaç rehabilitasyonu için sağlık kurumu­ye yatırılması gerekebilir. Ancak pek çok hasta ayakta rehabilitasyon edilebilmek­tedir. Hastalar uygulanacak rehabilitasyon leri ve neden o rehabilitasyonların önerildi­ğini öğrenmek ve kavramak ister.

REHABİLİTASYONUN EMELİ
Mümkün olan her vaziyette rehabilitasyon­nin emeli kanseri tamamen ortadan kaldırmaktır ve bu şimdi giderek da­ha çok rakamda şahıs için reelci bir temennidir. Bunun bir sebebi kanse­re görece erken aşamalarda tanı ko­nulması, bir sebebi de rehabilitasyonlardaki büyümelerdir. Kanser çıkış bölgesiy­le hudutlu kaldıysa, netice genellikle muhteşemdir.

Ne var ki, bazı kanserlerin ilk tespit etildikleri sırada zati geniş can ver­çüde dağılmış olduğu sarihçe görü­lürken, sadece bir bölgeyi etkilemiş gibi duran kimileri, reelinde tespit etile­mayan mikroskobik metastazlar oluşturarak dağılmıştır. Genellikle bu kanserlerde netice daha negatif ol­sa da, rakamı giderek çoğalan bir azın­lıkta iyileşme ihtimali vardır. Bunlar arasında Hodgkin hastalığı ve testis urları gibi ilaç rehabilitasyonuna çok iyi cevap veren kanser tipleri ve başka kanserlerden mikroskobik olarak ya­yılan ve sıklıkla ilaç rehabilitasyonlarına kar­şı duyarlı olan meme kanseri gibi kanser tipleri bulunur.

Tamamen iyileştirmeyi niyetle­yen rehabilitasyonlara genellikle “radikal” ismi verilir. Bulguların giderilmesini ya da hayatın uzatılmasını niyetle­yen rehabilitasyonlar ise “palyatif hafifleti­ci olarak belirlenebilir. Kanser te­davileri genellikle müthiş hafif leme sağlar. Bu biçimde kullanıldıkla­rında genellikle radikal rehabilitasyonlara göre daha düşük yoğunlukta uygu­lanır ve bu sebeple hastalar tarafın­dan çok daha iyi tolere edilirler.

Tamamen iyileşme amaçlandı­ğinde, ciddi yan tesir tehlikeyi göze alı­nabilir. Ancak tamamen iyileşme ihtimali yoksa ve yan tesirlerin hasta­lığa bağlı bulgular kadar rahatsız edici olması çok olasıysa, eforlu rehabilitasyon uygulamanın pek anlamı yoktur. İşte bu sebeple rehabilitasyonun emeli daha başlangıçta sarihçe orta­ya konulmalıdır. Öte yandan bir te­davinin palyatif olması, kansere kar­şı eforlu tesirde bulunmayacağını göstermez. Gerçekten de, palyatif rehabilitasyonlar kanserin küçülmesini ve hakimiyet edilmesini sağlayarak, bazı hastaların seneler süresince bayağı bir hayat sürmesine imkân tanır.

Kanserde rehabilitasyon alternatifleri de­ğerlendirilirken ya da rehabilitasyon uygula­nırken, bulguların da dikkate alın­ması ehemmiyet taşır. Rehabilitasyon bazı bulgu­ler üzerinde yeterince tesir göstermeyebilir ya da yavaş tesirde bulu­nabilir. Neyse ki, kanser rehabilitasyonuna ek olarak ve kimi zaman da kanser rehabilitasyonu yerine kullanılabilecek ve bulguları iyileştirmeyi sağlayan baş­ka pek çok usul vardır. Genellik­le oldukça kolay usullerle galibiyet sağlanabilse de, bazı hastaların daha fazla destek ve yardıma lüzumu olur. Hastanın aile hekimi, sağlık kurumu­de kanser rehabilitasyonundan mesul hekimler ve hemşireler lüzum dinlenen takviyeyi verebilecek bireyler­dir, ancak bazı hastalarda bulguların daha uzmanlık gerektiren usul­lerle giderilmesi gerekir.

Palyatif tıp alanında uzmanlaşan hekim ve hemşirelerin rakamı gide­rek çoğalmakta ve bu sağlık görevlileri konutlarda, sağlık kurumularda ya da bakı­mevlerinde hizmet vermektedir . Son senelerde pal­yatif tıpta ve bakımevi eşi ku­rumlardaki hizmetlerde yaşanan ehemmiyetli büyümeler, özellikle ileri konut­rede ya da rehabilitasyon edilmesi mümkün olmayan kanser hadiselerinde hayat niteliğinin büyük miktarda çoğalmasını sağlamıştır. Ancak palyatif bakımın, bazı rehabilitasyon edilebilir kanser hadisele­rında da verimli olabileceği unutul­mamalıdır: rahatsızlık verici inatçı bulguları olan tüm hastalar, bu belir­tilerin sebebi ne olursa olsun, palya­tif bakım imkânından faydalanabilmelidir.

Doğru Rehabilitasyonun Seçilmesi
Rehabilitasyonunuzu tasarılar ve tartışırken dok­torunuz bunun sizin ihtiyaçları­nize en uygun rehabilitasyon olduğundan emin olmak ister. Kanserlerin mik­roskop altındaki görünümleri, bo­yutları, yaygınlık dereceleri ve dav­ranışları arasında çok büyük değişiklik­lar vardır. Ancak kanser rehabilitasyonunda sadece kanserin değil, hastanın da dikkate alınması gerekir. Kanserli hastaların hiçbiri fiziksel ya da psikolojik açıdan birbirinin aynı değildir. Hastanın özel sosyal şartları da ehemmiyetli olabilir. Rehabilitasyon mevzusunda karar vermeden evvel pek çok mevzu­nun dikkate alınması gerekir.

Yeniden de pek çok hasta, rehabilitasyonun oldukça tek tip olduğu muhakkak sınıflara dağılabilir. Son senelerde rehabilitasyonların daha çok standartlaştırılması güzel­nutlukla karşılanmaktadır. Böylece hastalara, muhakkak kanser tiplerinde uz­man olanların görüş birliğiyle uygun kabul ettikleri rehabilitasyonların verilmesi güvence altına alınmış olur. Uzman­lar sık sık toplanıp son incele­ma belirtilerini tartışarak “fikir birliği geliştirme buluşmaları” tertip etmek­tedir. Bunun neticesinde, emin kan­ser tipleri için en iyi rehabilitasyon yaklaşım­larını belirlemeye çalışan rehberler yayınlanmaktadır; bu rehberler, sıhhat bakım niteliğinde istenmeyen değişikliklerin ortadan kaldırılmasında ehemmiyetli rol oynamaktadır.

Tüm kanser rehabilitasyonlarında yan et­kiler vardır. Ufak operasyonların, dü­şük dozlu radyoterapilerin ve her­hangi bir ciddi rahatsızlığa yol açma­yan bazı ilaçların yan tesirleri azdır. Radyoterapi ya da kemoterapi kürleri sırasında işe devam edebilir ve nor­mülk ya da bayağıya yakın bir hayat sürdürebilirsiniz. Yelpazenin değişik ucunda ise büyük operasyonlar, son derece yoğun radyoterapi veya ilaç rehabilitasyonları vardır ve bunlar bireylerin hasta olmasına yol açabilir, hatta kü­çük de olsa bir vefat tehlikeyi taşıyabilir.

Size önerilen rehabilitasyon büyük ölçü­de kanserinizin özelliklerine, mevzu­muna ve yaygınlığına bağlı olsa da, tek tek hastalarda rehabilitasyonun yarata­cağı tehlike ve potansiyel verimlerin dik­katle değerlendirilmesi ehemmiyet taşır. Başka açılardan sıhhatliyseniz ve kendinizi eforlu seziyorsanız iyi­leşme uğrunu artıran, ancak rahatsız edici yan tesirleri olan bir rehabilitasyonu kabul edebilirsiniz. Gerçekten de, son derece ciddi urları bulunan hastaların büyük bir kısmı, sadece ufak bir iyileşme talihi tutmak ya da iyileşme uğrunu azıcık artırmak için, hiç güzel olmayan rehabilitasyonlara kat­lanmaya hazırdır. Ancak reelci açıdan bakıldığında iyileşme talihi olmayan bazı kanserlerde, palyatif rehabilitasyonun muhtemel avantaj ve dezavan­tajlarının dikkate alınması gereke­cektir. Yaşınız ve genel sıhhat duru­munuz ehemmiyetli etkenler olabilir; başka açılardan sıhhatli olan bir has­tanın, görece sıhhatsiz bir hastayla karşılaştırıldığında rehabilitasyonla baş edebilme ihtimali daha yüksektir.

Donakaltıcı gibi de görünse, bazı hastalarda en iyi alternatif özel olarak onlarda bulunan kanser tipini gaye­leyen bir rehabilitasyon uygulamamaktır. Ki­mi zaman bu tercih var olan rehabilitasyon­lerin bazı kanserlerde tesirli olmama­sı ya da verimden çok hasar verecek olmasından katlanır. Başka vaziyetlerde ise, senelerce çok az gelişen ya da hiç gelişmeyen ve hayat niteliği ve süresi üzerinde hemen hiç tesirde bulunmayan bir kanser bulunduğun­dan rehabilitasyon uygulanmaz.

REHABİLİTASYONLARIN BERABER KULLANILMASI KOMBİNE EDİLMESİ
Son senelerde kanserde daha iyi so­nuçlar alınmasının bir sebebi de fark­lı rehabilitasyon cinslerinin dikkatli bir biçim­de beraber kullanılmasıdır. Özellikle, operasyonla tamamen çıkartılmayan mikroskobik kanser yıkıntılarının yok edilmesi emeliyle, operasyona ek ola­rak ilaç rehabilitasyonu ve radyoterapi daha sık kullanılmaktadır. Operasyonun kan­seri tamamen arınmayı muvaffak ola­maması, operasyon bölgesinde kanser hücreleri kalmasından ya da metas­tazlardan kaynaklanır. Geri kalan kanser sadece mikroskobik ebat-lardaysa, radyoterapi ya da ilaçlarla veya her ikisiyle beraber tamamen or­tadan kaldırılması ihtimali oldukça yüksektir. Bölgesel bir rehabilitasyon olan radyoterapinin tesiri de bölgeseldir; buna rağmen, ilaçlar tüm vücudumuz­da tesir gösterir. Temel rehabilitasyon cinsinin radyoterapi olduğu bazı kanserlerde, sıklıkla aynı anda uygulanan ilaç te­davisi de bereket sağlar.

Radyoterapi ya da kemoterapinin bu şekilde uygulanmasına “adjuvan” dayanakçı rehabilitasyon ismi veril­mektedir. Kimi zaman bu rehabilitasyon operasyondan evvel uygulanır ve ba­zen emel operasyonu mümkün kılmak ya da basitleştirmektir. Misalin ol­dukça büyük ebatlı meme uru olan bayanlarda cerrahın tüm meme­yi almasına gerek kalmaması için, operasyon evvelinde uru yeterin­ce küçülten ilaçlar verilebilir. Eş biçimde operasyon evvelinde bir kür radyoterapi, bayağı şartlarda ame­liyata uygun olmayan büyük bir rek­tum kanserinin çıkartılması imkânı sağlar.

Kanser Hizmetlerinin Tertip Edilmesi
Özellikle operasyon ya da kemoterapi uygulanacaksa, rehabilitasyon, bölgedeki bir sağlık kurumunun kanser ünitesinde ger­çekleştirilebilir. Ancak radyoterapi, daha uzmanlık gerektiren bir ameli­yat ya da yoğun kemoterapi uygula­nacaksa bu teşebbüsleri uygulayabile­cek üniversite sağlık kurumuları ile kanser merkezlerine gitmek gerekir.

Çağdaş radyoterapi için son de­rece pahalı cihazlar kullanılmakta ve özel eğitimli personel misyon yap­maktadır; bu sebeple kanser mer­kerelerinin büyük kasaba ya da şehir­lerde bir araya gelmesi manalıdır. Bazı operasyonlar ve ilaç rehabilitasyonları için de aynı miktarda özel tekniklere ve sına­yime lüzum vardır. Bu sebeple rehabilitasyon için uzak mesafeler katetmek zorunda kalabilirsiniz, ama yeniden de buna kıymet. Hastalığınız mevzusunda uzman birilerinin bakımınızı üstlen­diğini öğrenmek özellikle de sizde az tesadüfülen cinste bir kanser varsa gü­ven vericidir.

Himaye altında ya da emin kanserlerin rehabilitasyonunda uzmanlaşmış hekimler tarafından uygulanan te­davilerin daha zaferli olabileceğini düşündüren oldukça sağlam ispatlar vardır. Günümüzde kanserler için uygulanan operasyonların çoğu, bu alanda uzmanlaşmış cerrahlar tara­fından yapılmaktadır. Aynı vaziyet kanser hastalarının rehabilitasyonunda yer alan ve cerrah olmayan hekimler ve diğer personel için de geçerlidir.

Sağlık Kurumundaki uzmanlar
Cerrahların dışında, genellikle alt­daki uzman hekimler de kanserli hastaların rehabilitasyonunda misyon alır.

•Onkologlar: Kanserde radyotera­pi ya da ilaç rehabilitasyonu mevzusunda uz­manlaşmış olan hekimlerdir. Muayenehane onkologlar hem radyoterapi hem de ilaç rehabilitasyonları mevzusunda uzmanla­şırken, medikal onkologlar sadece ilaç rehabilitasyonu mevzusunda uzmandır.
•Hematologlar: Kan hastalıkları ko­nusunda uzman olan ve lösemi, ola­sılıkla da lenfoma ya da miyelom te­davisini üstlenirler.
•Palyatif bakım uzmanı: Özellik­le daha ileri aşamadaki kanserlerden kaynaklanan bulguların hakimiyet altın­da yakalanması mevzusunda uzmanlaş­mış hekimdir.

Genellikle en iyi rehabilitasyona karar vermek için iki ya da daha fazla uz­man beraber çalışır. Uzmanların her hastayı ayrı ayrı tartışmak için dü­zenli buluşmalar yapmaları artık gün­delik bir uygulamadır. Bu “multidisipliner” yaklaşım genellikle farklı uzmanlık dallarından hekimleri ve başta uzman hemşireler olmak üze­re diğer sağlık görevlilerini de kapsar; böylece hastaların genel bakım standardının yüksek olması güvence altına alınır. İdeal şartlarda, kanser sebebiyle operasyon edilecek çoğu hastada bir onkologdan görüş alın­mülküdür. Size önerilmediyse dahi, böyle bir arzda bulunabilrsiniz.

Genellikle kanserli hastaların te­davisini yukarıyada belirlenen uz­manlardan bir ya da daha aşırısı üstlense de, başka uzmanlar da rehabilitasyon­de rol alır.

Patologlar: Dokuları mikroskop altında araştırarak, kanser tanısını doğrulayan ve sınıflandıran hekim­lardır.
•Radyologlar: Röntgenleri ve ta­rama görüntülemelerini yaptırır ve yorumlar. Kimi zaman, röntgen ya da tarama görüntülemesi sırasında yapılması gereken bazı özel cerrahi biyopsileri ya da rehabilitasyonları uygula­yabilir.

Dayanakçı misyonlular
•Radyoterapi teknisyenleri: Bu
teknisyenler onkologların uygulan­masını istedikleri radyoterapiyi ver­me mevzusunda özel eğitim almışlar dır. Onkoloji alanında geniş bir eği­tim görürler ve sıklıkla bazı dayanak­leyici bakım hizmetleri de sunarlar veya tertip ederler.

Bunun dışında rehabilitasyondan sonra rehabilitasyon safhasında fizyotera­pist, iş terapisti ve diyetisyen gibi başka sıhhat çalışanlarıyla da irtibatınız olabilir. Sağlık Kurumulardaki tıbbi sosyal destek vazifelileri mad­di imkânsızlık gidişatında neler ya­pabileceğiniz ve nereye başvurabi­leceğiniz mevzusunda size dayanakçı olacaktır.

Hekimlerle Iletîşîm
Durumunuzu görüşmek üzere bir hekime gitmek zorunda kaldığınız­da gergin ve kendinize güvensiz olabilirsiniz; ancak dinlemeniz kadar konuşmanız da ehemmiyetlidir. Ne yazık ki iş yükü sebebiyle uzmanlar hasta­larına istedikleri kadar zaman ayıra­mıyor, bu sebeple elinizdeki zamanı en iyi şekilde kullanmanız gerekir.

Uzmanınız genellikle o anki belir­tiler, genel sıhhat gidişatınız, geç­mişteki tıbbi hikayeniz ve kanser veya rehabilitasyonuyla alakalı özel endişeleriniz ko­nusunda bilgi edinmek isteyecektir. Hastalığınızla alakalı psikolojik ve sos­yal endişelerinizi de dile getirmelisi­niz. Uzmanın sizinle alakalı aktüel öğren­gilere sahip olabilmesi için, aldığınız ilaçların kutularını ya da şişelerini yanınızda getirmeniz iyi olur.

Daha evvel söylendiği gibi, tedavize ait kararlar size has olacak ve hekiminiz emin bir teklifte bu­lunmadan evvel duygularınızı bil­mek isteyecektir. İlk ya da başlan­gıçtaki görüşmeler büyük ehemmiyet ta­şır, zira bu görüşmelerde testler ve neticeleri, tanı ve rehabilitasyon tartışılır. Bu düzeyde usunuza gelen her sual­yu sormalı ve tüm endişelerinizi sarih­lamalısınız. Sormak istediğiniz sual­ları unutmamanız için evvelden bir kâğıda da yazabilirsiniz. Hekimini­zun söylediklerini kavramadığınızda, söyleme istemekten çekinmeyin.
Hastaların ne kadarını öğrenmek is­tedikleri ve karar verme sürecine ne miktarda katılmak istedikleri noktasın­da değişiklikler vardır. Bir hasta her­hangi bir detaylı sual sormaksızın söylemeleri ve rehabilitasyon mevzusundaki teklifleri güvenle kabul ederken, bir ötekiyi daha katılımcı olmak ister. Hekiminiz önerilen rehabilitasyonu, galibiyet ihtimalini, muhtemel yan tesirleri ile iş ve hayatınız üzerinde beklenen etkile­ri size söylemekten mutluluk duya­caktır.

Kimileri uzun vadede neticenin ne olacağını o sırada bilmemeyi ter­cih ederken, kimileri daha baştan ay­rıntılı istatistiksel bilgiler ister. Her hasta değişiktir. Hekimler bunu öğrenir ve çoğu, şahsi ihtiyaçlarınıza göre davranmaya çalışır; ama öğren­mek istediğiniz şeyleri ve bazen de öğrenmek istemediklerinizi sarihçe orta­ya koymadığınız sürece bunu yapa­mazlar.

Görüşme sırasında bir uzman hekimin söylediği her şeyi aklınız­da yakalayamayabilirsiniz. Bu sebeple yanınızda bir yakınınızı bulundurma­nız verimli olabilir; iki hafıza, birden iyidir. Ehemmiyetli sual ya da evhamları daha görüşmenin başında dile getir­meniz iyi olur. Bazı hastalar kısa anekdot­lar alma yoluna da gidebilir. Bazı hastalar ise konuşmayı kaydolmak ister; ancak bazı hekimler bunu do­ğal bağlantıyı bozan bir etken olarak idrak ettiklerinden, kayıt için evvelden izin almalısınız.

Rehabilitasyonun seyrine ait raporların anlaşılmasıTedavinizin gidişini bilmek için hekiminizle görüşüyorsanız, duru­mu belirlemekte sıkça kullanılan ba­zı kelimeleri öğrenmenizde bereket vardır.
•Cevap: “Cevap” terimi rehabilitasyon gizeme­sında ya da sonrasında kanserin kü­çülmesini belirlemek için kullanılır. Bu tarifi kullanabilmek için genel­likle kanserde bariz küçülme ol­ması gerekir. Bedende hiç kanser be­lirtisi kalmadıysa buna bütün cevap ismi verilir; cevap kısmi de olabilir.
•Remisyon gerileme: “Remis-yon” tarifi kanserin büyük oranda eksildiği, etkin görünmediği, ancak tamamen de yok olmadığı vaziyet­larda kullanılır. Remisyon genellikle rehabilitasyonun neticeyi olsa da, bazı kan­serler kimi zaman kendiliklerinden gerileyebilir.

Tekrarlama ya da nüks rekürans, rölaps: Daha evvel zaferli şekilde hakimiyet altına alınmış kanserin yeni­den ortaya çıkmasını belirleyen te­rimlerdir. Tekrarlama ilk ur bölge­sinde olmuşsa “mahallî” yerel, me­tastazlara bağlı ise “uzak” olarak ta­nımlanır. Nükslerden sonra, özellikle iyileşme kaderinin hâlâ sürdüğü dü­şünülen vaziyetlerde kansere karşı yine rehabilitasyon uygulanması sıklıkla önerilir, ancak kimi zaman bu yakla­şım hasta için en iyisi değildir. Bu mevzudaki karar büyük miktarda hasta­nın özgül şartlarına bağlıdır.

İkinci görüş
Her zaman başka bir uzmandan ikin­ci görüş alma hakkına sahipsiniz. Kanserli hastaların rehabilitasyonuyla ilgile­nen uzmanlar, hastanın ikinci bir gö­rüşe niye gerek dinleyebileceğini çok iyi anlar ve bu mevzuda sizi teşvik edebilir. Bazen, özellikle karışık ya da efor olaylarda, uzmanın ken­disi ikinci bir görüş alınmasını öne­rebilir.

Özellikle acil rehabilitasyona gerek olan vaziyetlerde, ikinci görüşün kısa sü­rede bildirilmesi ehemmiyetlidir. İkinci görüşün uygun tecrübe ve uzman­lığa sahip olan ve hasta hakkında zorunlu tüm bilgilerin iletildiği biri­sinden alınması da ehemmiyetlidir. Ancak ikinci görüşün birincisinden farklı ol­ması, ikincinin daha iyi olduğu anla­mına gelmez.

Rehabilitasyon için onay
Bir Hayli kanser rehabilitasyonu cinsinden ön­ce genellikle hastadan bir onay bel­gesi imza atması istenir. Bu onay, si­ze rehabilitasyonun muhtemel tehlikeleri mevzusunda zorunlu tüm bilgilerin laflı ya da ya­zılı olarak verilmesini de gerekli kı­lar. Onay evraklarının bir emeli has­taların tehlikeleri öğrenmeden rehabilitasyona başlamasına mani olmak, ötekiyi de uygun rehabilitasyona karşın yolunda gitmeyen şeyler olduğunda, hasta­neyi dava edilmekten gözetmektir. Hastalar, tüm tıbbi rehabilitasyonların bazı bireylerde yan tesirlere yol açabilece­ğini usta yakalamalıdır. Ciddi yan tesir oluşma ihtimalinin genellikle çok düşük olduğunu kavramadan, elinize muhtemel yan tesirlerle alakalı bir liste veril­diğini endişelenebilirsiniz. Ne var ki, bazı kanser rehabilitasyonları değişiklerin­den çok daha eforludur ve hasara yol açma ihtimalleri daha yüksektir. Bu sebeple bazı hastalarda hekimleri­nın destek ve teklifleriyle, rehabilitasyonun görece bereket ve tehlikelerinin tehlike:bereket oranı tartışılması iyi olur.

Kanser rehabilitasyonlarının büyük bölü­münde bu oran hasta lehinedir; yeniden de muhakkak şartlarda verimden çok za­rar verme ihtimali daha yüksek olan bazı rehabilitasyonlar bulunduğu da şüphe­suzdur. Rastgele bir rehabilitasyon için evet demeden evvel, muhtemel tehlike ve bereketler mevzusunda olabildiğince reelci bilgiler edinmiş olmanız büyük ehemmiyet taşır.